Kaşgarlı Mahmut, Karahanlı sülalesine mensup bir şehzade idi. Büyük dedesi Müslümanlığı ilk kabul eden Karahanlı hükümdarlarından Saltuk Buğra Han olup onun altıncı nesilden torunudur. Babası Hüseyin, Barsgan’ın emri iken, daha sonra Doğu Karahanlılar’ın başkenti Kaşgar’da hüküm sürmüştür. Mahmut’un ne zaman ve nerede vefat ettiği bilinmemektedir.
Mahmut’un doğduğu Kaşgar şehrinde iyi bir medrese eğitimi aldığı, devrin bilim ve fikir ortamında yetişerek Türk diline, Türklük bilgisine Arapça ve Farsça ’ya son derece hakim olduğu anlaşılmaktadır. Mahmut, Türk bozkırlarında ve şehirlerinde gezmiş, çeşitli Türk ağızlarını, gelenek ve göreneklerini öğrenerek devri için son derece zengin bir birikime sahip olmuştur. Bu engin kültürüyle yazmış olduğu eseri ‘Divan-ı Lügati’t Türk’ü 1072-1077 yılları arasında yazmıştır. Bu eseri dil ve edebiyat tarihi açısından tek ve en önemli eseridir. Araplara Türkçe’yi öğretmek ve Türkçe’nin Arapça gibi güçlü bir dil olduğunu kanıtlayarak Arapların Türklerle olan ilişkilerini kolaylaştırmak için Arapça yazılmıştır. 7500 Türkçe kelimenin Arapça karşılıklarının verildiği bir sözlük ile o dönem sözlü edebiyatından 289 atasözü, 172 dörtlük ve 55 beytin örnek verilmesiyle yapılanmıştır.
