Parfüm, güzel kokulu maddelerin belirli oranlarda birbirine karıştırılmasıyla elde edilen hoş kokulu ürün. Parfüm terimi, Latincede “tümüyle uçucu” anlamına gelen per fumum sözcüğünden kaynaklanır. Çok eski çağlardan beri bilinen bu ürün Çinliler, Hindular, Mısırlılar, İsrailoğulları, Kartacalılar, Araplar, Yunanlılar ve Romalılar tarafından kullanılıyordu. Kitabı Mukaddes’te de kokulu bileşiklere ve parfüm formüllerine ilişkin bilgilere rastlanır. Parfüm yapımında bitkisel ve hayvansal kökenli doğal maddelerden ve yapay ürünlerden yararlanılır. En önemli parfüm hammaddelerinden biri uçucu yağlardır. Bunlar bitkilerden çok çeşitli yöntemlerle çıkarılır. En çok kullanılan yöntemlerin başında, özellikle ısıya dayanıklı ürünler için uygun olan damıtma işlemi gelir. Obür önemli yöntemlerden biri de, hassas yağlar için uygulanan çözücüyle özütleme yöntemidir. Uçucu yağlarla birlikte bitkisel mumların da özütlendiği bu işlernde, çözücü uçurulduktan sonra geriye “konkret” adı verilen katı bir özüt kalır. Konkret çoğunlukla içeriğindeki yabancı maddelerden (mum gibi) temizlenmek üzere etil alkol le özütlenir; bu yolla elde edilen saf haldeki ürüne ise “absolü” denir. Uçucu yağ içeriği çok düşük olan bitkisel ürünler (örn. taçyapraklar) için de “anfloraj” adı verilen bir yöntemden yararlanılır. Bu yöntemde taçyapraklar cam levha gibi ince yüzeylere yayılmış temiz ve kokusuz bir hayvansal yağ üzerine serilerek bir süre bekletilir. Yağ uçucu maddelerle doyduğunda, bulunduğu yüzeyden kazınıp eti i alkolle özütlenir ve uçucu yağ elde edilir. Limon esansı gibi turunçgil meyvelerinin damıtmayla bozunan uçucu yağları ise meyve kabuklarının sünger arasında sıkılmasıyla, mekanik olarak elde edilir. Uçucu yağlar genellikle parfümlerde doğrudan değil, damıtma yöntemiyle bileşenlerine ayrılarak kullanılır; bazen de bu bileşenler yeniden işlenerek parfüm yapımında yararlanılan başka kimyasal maddelere dönüştürülür.
Bazı hayvanlarca salgılanan hoş kokulu maddeler parfümlerin niteliklerinin korunmasında önemli roloynar. Bu tip maddeler parfümlerdeki çok uçucu bileşenlerin hızlı buharlaşmasını önleyerek, sabitleştirici etki yaparlar. Çoğunlukla alkollü çözeltiler halinde saklanan bu hayvansal ürünlerin başlıcaları amber (kaşalot balığı salgısı) ve misktir (misk geyiğinin salgısı). Kunduz ve miskkedisi salgıları da yaygın olarak kullanılan öbür ürünlerdir.
Bireşimsel olarak da doğadaki çiçek kokularını andıran ya da doğada hiç bilinmeyen kokulara sahip yüzlerce yapay madde üretilebilir. Çok sayıda bileşiğin karışımından oluşan üstün nitelikli parfümler yüzü aşkın sayıda bileşik içerebilir. Bir parfümün yapısı tipik olarak, çok çabuk uçan tazelik verici grup, özgün yapıyı sağlayan değiştinci grup ve en kalıcı olan temel gruptan oluşur. Parfümler genelolarak sahip oldukları en baskın ve belirgin ko ku ya göre sınıflandırılır. Çiçek kokulu karışımlar yasemin, gül, müge ya da gardenya gibi çeşitli çiçeklerin kokularından oluşur. Baharatlı karışımlarda karanfil çiçeği, kuru karanfil, tarçın ya da küçükhindistancevizi kokuları duyulur. Odunsu kokulu parfümler vetiver, santal ve sedir es ansı gibi . kokuları içerir. Yosun kokulu grupta ise başlıca meşelikeninden çıkarılan kokulu bir madde yer alır. Odunsu ve baharatlı kokuların vanilya ve balsam gibi tatlımsı kokularla kanştınldığı, çoğunlukla misk gibi hayvansal kokularla belirginleştirildiği parfümler de vardır. Uçgül gibi çeşitli otlardan çıkarılan kokuların oluşturduğu grup otsu kokulu parfümler; deri, tütün ya da huşağacı katranından elde edilen kokuların oluşturduğu grup deri-tütün kokulu parfümler; genellikle meyve kokusunu andıran aldehitli bileşiklerin oluşturduğu grup da aldehitli kokular olarak sınıflandırılır.
Parfümler genellikle derişik halde değil, yüzde ıo-25’lik alkollü çözeltiler halinde satışa sunulur. Tuvalet sularında yüzde 2-6 arasında parfüm bulunur. Tıraş losyonları ise çoğunlukla yüzde 0,5-2 arası parfüm içerir. Parfümler kozmetik sanayisinde şampuan, sabun, pudra, deodorant ve krem gibi çeşitli kozmetik ürünlerine hoş koku vermek amacıyla da yaygın olarak kullanılır. Bunların dışında, başta boya ve temizlik malzemelerinin istenmeyen kokularını maskelemek amacıyla olmak üzere başka sanayi dallarında da parfümden yararlanılır.
