16.5 C
İstanbul
Perşembe, Mart 28, 2024

İletişim

Erozyon Nedir ?

Erozyon, toprak ve kayaç molozlarının yerçekimi etkisiyle kütlesel halde bayır aşağı hareket etmesi ya da toprak zeminin düşey doğrultuda hızla ya da yavaş yavaş çökmesi. Yamaçlardaki bu kütlesel hareketlere ya da çökmelere çoğunlukla su etkisi de yardımcı olur ve her iki olgu sonucunda da önemli yüzey şekli değişiklikleri ortaya çıkar.

Çok değişik bayır aşağı erozyon biçimleri vardır; bu durum, bu erozyon olgularına değişik etmenlerin yol açtığını gösterir. Başlıca etmenler yamaçların kaymaya hazır, gevşek, ufalanma ya da aşınma ürünü molozlarla örtülü olması, yüzey örtüsünün altındaki kayaçların niteliği ve yapısı (örn. dirençli geçirimli yataklar altlarında geçirimsiz kayaçlar bulunmasından ötürü kaymaya daha eğilimlidir), bitki örtüsünün tahrip olması (böylece toprağın kararlılığı yok olur ve daha kolay kayar), yamacın eğiminin yapay ya da doğalolarak artması, yamacın dengesini etkileyen ve taşınma olayının başlamasına neden olabilen deprem sarsıntıları, yamaçtan aşağıya akan suların bulunmasıdır. Yamacın durumunu etkileyen bütün bu etmenler, yağış ve don etkinliği gibi iklimsel etmenlerle birleşerek bayır aşağı taşınma olgusunu belirler.

Başlıca bayır aşağı erozyon olayları heyelan, sürünme, yer akması, toprak akması”), çamur akması, moloz çığı ve kayması ile kayaç dökülmesi ve akmasıdır.

Çökme olayı ise görece hızlı (göçme) ya da yavaş (yerleşme) olabilir. Göçme olayı tavan çökmesi ya da mağara gibi bir oyuğun yüzeyinin yarılarak aşağı düşmesi biçiminde gelişebilir. Kömür, tuz ve metal cevheri yataklarının işletildiği yerlerde yaygın göçme olaylarına rastlanır. Deniz aşınması ise deniz mağaralarının tavanının göçmesine yol açabilir. Karstik bölgelerde, yeraltı akaçlanması sonucunda sık sık düdenler oluşur. Tebeşir, jips, anhidrit ve halit (kaya tuzu) ağırlıklı arazilerde yeraltı çözeltileri de göçmelere neden olur. Yüzeybuzlarının erimesi ise buzul çanaklarının oluşmasına yol açar. Benzer bir durum yıllık donmuş toprakların mevsime bağlı olarak çözülmesi sonucunda da ortaya çıkabilir. Yüzeyaltı kayaçların ve cevherlerin kimyasal bozunumu da göçme olayına yol açan etmenlerden biridir.

erozyon

Belirli zeminlerin zamanla yerleşerek çökmesi ise, toprak ve kayaç malzemelerinin pekişınesi sonucunda gelişir. Pekişmeye yol açan başlıca etmen zeminin, içerdiği suların boşluklardan dışarı akması sonucunda sıkışması ve tane yapısının böylece değişime uğramasıdır. Deniz ve göl yataklarında sürekli tortul birikmesi sonucunda yüzeydeki yükün ağırlaşması da pekişmeye neden olabilir. Binalar ve öbür yapılar da yüzey yükünün ağırlaşmasına yol açabilir. Yeraltı su tablasının alçalması pekişme ve yerleşme olayının nedenlerinden biridir. Yeraltındaki basınçlı su ya da petrolün dışarı püskürmesi yeraltı boşluklarının çökme sine neden olabilir. Kil ve kum gibi kayaç malzemelerinin ıslanması ise tanelerin yapısını değiştirir ve bunların daha pekişik ve yoğun düzende yerleşmesine yol açar.

Önceki İçerik
Sonraki İçerik

Benzer İçerikler

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Sosyal Medya

17,204BeğenenlerBeğen
3,912TakipçilerTakip Et
13,900AboneAbone Ol
- Advertisement -spot_img

Son Yazılalar