Yapay dölleme, TÜPTE DÖLLEME olarak da bilinir, insanda dişi ve erkek eş ey hücrelerini (yumurta ve sperma) vücut dışında yapay olarak hazırlanmış bir ortamda bir araya getirme. İlk yapay dölleme çalışmaları 19. yüzyılın sonlarında yapılmış, deneylerde insan eşey hücreleri ilk kez 1944’te kullanılmıştır. Insanda yapay döllerne sonucu ilk başarılı doğum 1978’de Ingiltere’de gerçekleşmiş, bu yöntemle doğan bebekler o tarihten bu yana “tüp bebek” olarak anılmıştır. Yapay dölleme, genellikle kısır olduğundan tümüyle emin olunan bireylere, örneğin, fallop boruları tıkalı olan ya da hiç olmayan kadınlarla ersuyundaki sperma hücresi sayısı son derece düşük olan erkeklere, kimi zaman da bütün incelemelere karşın kısırlıklarının nedeni aniaşılamayan çiftlere uygulanır. Yapay dölleme sürecinin ilk aşamasında yumurtalıkta olgunlaşan yumurta özel bir iğneyle kadının vücudundan dışarı alınır ve bir süre kültür ortamında bekletilir.
Erkekten alınan sperma hücreleri de bu ortama eklendikten 14-48 saat kadar sonra döllenme gerçekleşir. Döllenmiş hücre (zigot) embriyon olarak gelişmesine elverişli bir ortama yerleştirildikten sonra hücre bölünmeleri dikkatle izlenir. Sekiz hücre içeren bir blastosist haline geldikten sonra annenin dölyolu ve dölyatağı boynundan geçilerek dölyatağına konur; blastosist buarada üç buçuk gün kadar serbestçe hareket eder. Yapay dölleme başarıyla gerçekleşirse bu sürenin sonunda embriyon dölyatağı duvarına yuvalanır ve gebelik başlar. Yapay dölleme tekniğinin en önemli sorunlarından biri ernbriyonun dölyatağı duvarına yuvalanmasındaki zorluktur. Bunun nedeninin döllerımiş yumurtanın vücut dışında vücut içinde olduğundan daha yavaş gelişmesi, bu nedenle dışarıda gelişmeye
başlayan zigotun dölyatağı dokularıyla eşzamanlı olarak gelişmernesi olduğu sanılmaktadır.
Döllenme, gebelik ve doğurganlıkla ilgili sıradışı uygulamaların tümünde olduğu gibi yapay dölleme konusunda da pek çok ahlaki sorun ortaya çıkmıştır. Bunlardan en önemlisi insan dölütüyle deneyler yapılması olasılığı ve bundan ötürü duyulan korkudur. Yumurta ve sperma hücreleriyle embriyonların gelecekte dölyatağına yuvalarıdınlmak üzere dondurulması gibi benzer teknikler de henüz çözülmemiş sorunlara ve ahlaki tartışmalara yol açmaktadır.
