Lala Mustafa Paşa Külliyesi, Konya’nın Ilgın ilçesinde, Konya-Akseki yolu üzerinde cami, kervansaray, imaret ve arastadan oluşan menzil külliyesi. II. Selim ve III. Murad dönemi vezirlerinden Kıbns fatihi Lala Mustafa Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmış, 1584’te tamamlanmıştır.
Doğu-batı doğrultusunda uzanan arasta kütlesinin batı ucundaki imaretle doğu ucundaki kervansarayın güneye doğru yayılmasıyla aralarında küçük bir avlu oluşur. Kare planlı bu avlunun dördüncü (güney) kenan nı da cami kapatır. Yazıtına göre 1576/77’de yapılan bu küçük cami üç kubbeli bir son cemaat yeriyle avluya bağlanır. Kuzeybatı köşesinde tek şerefeli bir minaresi vardır. Son cemaat yerindeki sütun başlıklarının ve şerefe korkuluklarının taş işçili ği ilgi çekicidir. Avlunun batısındaki imaret bir sıra üzerine diziimiş kubbeli üç odayla dikdörtgen planlı ve aynalı tonozlu dördüncü bir odadan oluşur. Bunların arasında avlu girişlerinden biri yer alır.
Kervansaray yaklaşık 50 mx36 m boyutlarında, düzgün olmayan dikdörtgen planlı bir yapıdır. İçi iki duvar sırasıyla enine üç bölmeye ayrılmıştır. Ortadaki bölme yanlardakinden daha dardır; doğusunda dışarıya, batısında. cami avlusuna açılan birer kapısı vardır. İki yandaki bölmeler, ortalanndaki birer ayak sırasıyla gene enlemesine ikişer sahna aynlır. Duvarları boyunca sekiler, her kemer açıklığında da ocaklar yer alır. Batı duvannın dışında sıralanan ve cami avlusuna bakan kubbeli ve tonozlu küçük bölmelerin yolcu odalan olduğu sanılmaktadır.
Arasta, üzeri tonozla örtülü bir orta yol ile bunun iki yanında sıralanan dükkanlardan oluşur. Orta yolun doğu ve batı uçları birer kapıyla biter; güneydeki dükkanıann arasındaki üçüncü bir kapıdan da cami avlusuna geçilir. Arastanın doğu ucundaki, kervansaraya bitişik dükkanlar Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce 1970’lerin sonunda onanlarak yenilerımiştir.
