11.3 C
İstanbul
Pazartesi, Mart 25, 2024

İletişim

Çarpışma

Çarpışma, Çarpma ya da Şok olarak da bilinir, fizikte, iki ya da daha çok cismin ani ve kuvvetli bir biçimde doğrudan etkileşime girmesi. Cisimleri oluşturan malzemenin özelliklerinin yanı sıra, çarpışmanın sonucunu belirleyen iki temel etmen çarpma kuvveti ile çarpışan cisimlerin değme süresidir. Sert çelik bir bilye, çelik bir Ievha üzerine düştüğünde, yaklaşık olarak bırakıldığı konuma geri sıçrar; buna karşılık kurşun ya da macundan bir bilye bu kadar geri sıçramaz. Çelik levha ile çelik bilye arasındaki çarpışmaya esnek çarpışma, kurşun ya da macun bilye ile levha arasındaki çarpışmaya ise esnek olmayan çarpışma denir. Tümüyle esnek ya da esnek olmayan çarpışma türlerinin arasında, çeşitli esneklik derecelerinden çarpışmalar yer alır. Yalnızca atom düzeyinde görülebilen tümüyle esnek çarpışmalarda, çarpışan cisimlerin kinetik enerjileri bütünüyle korunur; tümüyle esnek olmayan çarpışmalarda ise kinetik enerji kaybı en yüksek düzeye ulaşır.

carpisma

Bilardo toplarının birbirine, golf sopasının golf topuna, çekicin çiviye çarpması gibi çarpışma türlerinde, cisimlerin birbirine değme süresi çok kısa, çarpma kuvveti ise çok büyüktür. Golf sopasının topa çarpma anını tespit eden çizimde, topun biçiminde ortaya çıkan değişiklik, saniyenin binde biri kadar olan değme anında uygulanan kuvvetin ne denli şiddetli olduğunu göstermektedir. Limit halde sonsuz büyüklükte bir kuvvetin sonsuz küçüklükte bir zaman diliminde uygulanması durumunda, cismin hızında ani bir değişme ortaya çıkar, ama değme süresince konumunda hiçbir değişiklik olmaz. Bu tür kuvvetlere impuls kuvveti denir ve bunların ölçülmesi ya da kestirilmesi çok zor olduğundan, etkileri cismin momentumunda (kütle x hız) ortaya çıkan değişimle ölçülür. Balistik sarkaç bu ilkeye dayalı olarak çalışan bir aygıttır.

İki cisim çarpıştığında, eşit ve zıt impuls kuvvetleri, iki cisimli sistemin iç kuvvetleridir ve bu nedenle sistemin toplam momentumunda bir değişikliğe yol açmazlar. Bu olgu, cisimlerin çarpışmadan önceki momentumlarının toplamının, çarpışmadan sonraki momentumlarının toplamına eşit olduğunu gösterir. Çarpışmadan önceki ve sonraki kinetik enerjiler arasındaki ilişki, cisimlerin esnekliğine bağlıdır. Cisimlerin başlangıç hızları bilindiğinde, momentum ve enerji denklemlerinin birlikte çözülmesi yoluyla son hızlar hesaplanabilir.

Önceki İçerik
Sonraki İçerik

Benzer İçerikler

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Sosyal Medya

17,204BeğenenlerBeğen
3,912TakipçilerTakip Et
13,900AboneAbone Ol
- Advertisement -spot_img

Son Yazılalar